مفهوم سبک زندگی و گستره آن در علوم اجتماعی

نوشته شده در ۳۰ تیر ۱۳۹۲
نسخه قابل چاپ نسخه قابل چاپ
محمدسعید مهدوی کنی

مقاله «مفهوم سبک زندگی و گستره آن درعلوم اجتماعی» به قلم  محمد سعید مهدوی کنی در سال ۱۳۸۶ در شماره اول فصلنامه علمی-پژوهشی «تحقیقات فرهنگی» منتشر شده است.این مقاله رویکردی مروری و نقادانه به ادبیات سبک زندگی از دیدگاه جامعه شناسان کلاسیک دارد و برای آشنایی با مفهوم سبک زندگی در ابعاد مختلف توصیه میشود. […]

مقاله «مفهوم سبک زندگی و گستره آن درعلوم اجتماعی» به قلم  محمد سعید مهدوی کنی در سال ۱۳۸۶ در شماره اول فصلنامه علمی-پژوهشی «تحقیقات فرهنگی» منتشر شده است.این مقاله رویکردی مروری و نقادانه به ادبیات سبک زندگی از دیدگاه جامعه شناسان کلاسیک دارد و برای آشنایی با مفهوم سبک زندگی در ابعاد مختلف توصیه میشود.

دراین مقاله ابتدا ریشه و معانی کلمه  « style» و ترکیب«life style » با استفاده از لغتنامه‌های معتبر بررسی شده و با مراجعه به آثار جامعه شناسان تلاش شده تا تعریفی برای سبک زندگی ارائه شود. نویسنده با مرور مباحث یمل، وبر، آدلر و بوردیو  و کلاهون به نقد این رویکردها پرداخته و به این جمعبندی میرسد که محورها و عناصر اصلی در تمام این رویکردها به این شرح است:

درتمامی تعریف‌ها دو مفهوم تمایز و وحدت درنظرگرفته شده است که هردو به واژه سبک بازمی گردند. به این معنی که سبک زندگی حاکی از مجموعه عناصری است که کم و بیش به طور نظام‌مند باهم ارتباط دارند و یک کل را پدید می آورند. همین اتحاد یک کل را از کل های دیگر متمایز میکند.مسئله دیگر این است که اگر سبک زندگی را تعیین کننده مرزهای قشرهای اجتماعی بدانیم و نه نوعی قشربندی، آنگاه سبک زندگی از موقعیت های اجتماعی متمایز است.

نکته دیگر اینکه عموم جامعه شناسان سبک زندگی  را الگویی جمعی تلقی میکنند گرچه آن را قابل مطالعه در سطح فردی نیز میدانند. نکتههایی که درهمه تعریف ها باعث تمایز سبک زندگی از دیگر مفاهیم مشابه مانند هویت و خرده فرهنگ میشود ،خلاقانه و گزینشی بودن اجزا و عناصر سبک زندگی است مثلا گیدنز قدرت انتخاب و زیمل مبنای گزینش را ذوق و سلیقه می دانند.

دربخش بعدی مقاله نویسنده به بررسی مولفه های سبک زندگی از دیدگاه گردن،وارنر،فوسن و توبی میپردازد و در جمعبندی به نقد دیدگاهها میپردازد.از نظر وی عناصر سبک زندگی را میتوان در چهار مقوله اموال(سرمایه ای و مصرفی)،فعالیتها، نگرش ها و گرایش های انسانی(ازبین فردی تا اجتماعی) تقسیم کرد.

همچنین نگارنده براین باور است که توسعه مفهوم سبک زندگی بر محوری است به نام سلیقه  که باید ان را در رسیدن به درک درست از سبکزندگی لحاظ کرد. بنابراین در قسمت بعدی مقاله به مفهوم سلیقه در آراء بوردیو میپردازد و به این پرسش پاسخ میدهد که با وجود ویژگی انتخابی بودن سلیقه،مبنای این انتخاب چیست و آیا میتوان هرنوع فعل انتخابی را سلیقه نامید یا خیر؟ بوردیو دو دیدگاه را درمقابل هم قرار دادهاست .یکی دیدگاه زیبایی شناختی کانت که سلیقه را نوعی موهبت طبیعی دانسته و البته با اموزش تعالی میابد و دیدگاه دیگر که مورد حمایت بوردیو است ،این است که سلیقه نوعی عادت‌واره است که کاملا ناشی از فرآیند جامعه پذیری و آموزش و موقعیت اجتماعی فرد است.

بوردیو معتقد است که کانت سلیقه را به سلیقه احساسی تنزل می دهد و از نظر بوردیو وجود تفاوتها و البته شباهت ها ناشی از مبنایی است که سلیقه را شکل میدهد. او این مبنا را فضای اجتماعی می داند که سلیقه را به امر ی اکتسابی بدل می کند. بنابراین سلیقه برمبنای نظام قشربندی اجتماعی پدید میآید و در ظاهر انتخابهایی را درقالب سبک زندگی ارائه می کند.

نگارنده در جمع بندی مباحث به این تعریف می رسد که سلیقه عبارت است از ظرفیت اکتسابی تولید فعالیت ها و محصولات قابل طبقه بندی و ظرفیت اکتسابی تولید فعالیت ها و محصولات قابل طبقه بندی و ظرفیت اکتسابی فرق گذاری و درک اهمیت و انتخاب این فعالیت ها و محصولات در اشغال کنندگان آن موقعیت تناسب دارد،هدایت می کند.
پس سبک زندگی اموری از زندگی انسان اعم از فردی و اجتماعی،مادی و معنوی را شامل میشود مثل بینشها و ارزشها که اموری ذهنی هستند و رفتارهای بیرونی ، وضع ها و موقعیت های اجتماعی را شامل می شوند اما امور محیطی و وراثتی به طور مفهومی از سبک زندگی جدا هستند گرچه برآن تاثیرگذارند.

مهمترین ویژگی سبک زندگی عبارت است از شکل گیری آن حول محور گرایشها یا آنچه سلیقه خوانده شد پس از این رو در الگو یا مجموعه ای که درآن ترجیح و تمایلی مطرح نباشد بحث از سبک زندگی معنا ندارد.در پایان تعریف مهدوی کنی از سبک زندگی عبارت است از «الگوی همگرا یا مجموعه ی منظمی از رفتارهای درونی و بیرونی، وضعه ای اجتماعی و دارایی ها که فرد یا گروه برمبنای پارهای از تمایلات و ترجیح ها و در تعامل با شرایط محیطی خود انتخاب می کند» و یا به اختصار سبک زندگی یعنی «الگو یا مجموعه نظام مند کنشهای مرجح» !

پاسخ دهید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

شما می‌توانید از این دستورات HTML استفاده کنید: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>

تماس با سازمان

نشانی سازمان دانشجویان ایران:
 تهران – خیابان فخررازی - خیابان شهدای ژاندارمری شرقی- پلاک 72- ساختمان شماره 2 جهاد دانشگاهی- طبقه اول-سازمان دانشجویان جهاد دانشگاهی

شماره تماس: 66491536- 66978000
نمابر: 66977999‬58
Designed by Aryan